تکرر ادرار روزانه یا همان urinary frequency و شبانه یا همان nocturia از جمله مشکلات ادراری هستند که می‌توانند موجب اختلال در عملکرد و فعالیت های روزانه و یا اختلال در خواب شبانه بیمار شده و نهایتاً موجب مراجعه بیماران به متخصص کلیه و مجاری ادراری گردد.

به لحاظ تعریفی، نیاز به مراجعه به سرویس بهداشتی برای ادرار، بیش از هفت مرتبه در طول روز و یا بیش از دو مرتبه در طول شب را تحت عنوان تکرر ادرار روزانه و شبانه قلمداد می‌کنند.

در مورد علل و عوامل تکرر ادرار به ذکر نکاتی پیرامون این مشکل خواهیم پرداخت:

یکی از شایعترین علل این مشکل که هم طی روز و هم شب وجود دارد دیابت می‌باشد که هر دو شکل دیابت قندی و دیابت بی‌مزه می‌توانند موجب تکرر ادرار شوند. که با انجام آزمایش براحتی میتوان به بررسی آنها پرداخت.

عفونت‌های مثانه و مجاری ادراری که اغلب با سایر علائم ادراری از جمله سوزش و درد و ناراحتی هنگام ادرار همچنین تغییر رنگ و بوی ادرار همراه هستند از علل شایع تکرر ادرار می‌باشند که با انجام آزمایش و کشت ادرار میتوان به بررسی آنها پرداخت.

مشکلات مربوط به پروستات در آقایان از جمله التهاب پروستات و یا بزرگی خوش‌خیم پروستات( BPH )نیز از علل شایع تکرر ادرار هستند که اغلب با مشکلاتی مثل اختلال در دفع ادرار و احساس تخلیه ناکافی همچنین ضعیف شدن جریان ادرار قطع و وصل شدن جریان ادرار و یا زور زدن هنگام دفع ادرار همراه باشد که اورولوژیست با بررسی و همچنین تست‌های تشخیصی و کمک گرفتن از سونوگرافی میتواند به تشخیص رسیده و درمان مقتضی را انتخاب نماید.

مشکلات مربوط به مجرای ادرار مثل تنگی مجرای ادرار هم در آقایان و هم در خانمها نیز می‌تواند موجب تکرر ادرار گردد که در آقایان علایمی کم و بیش مشابه بزرگی پروستات ایجاد میکند و البته جراح کلیه و مجاری ادراری با درخواست روشهای تشخیصی رادیولوژیک مثل عکس برداری از مجرا و یا ارزیابی مستقیم مجرا به صورت اندوسکوپیک با سیستوسکوپ به تشخیص رسیده و درمان لازم را انجام دهد.

مشکلات سیستم عصبی مثانه یا همان مثانه نوروژنیک از جمله علل تکرر ادرار هستند که اورولوژیست با بکارگیری تست‌های تشخیصی خاص مثل یورودینامیک یا آنچه که عامیانه تحت عنوان نوار عصب مثانه مشهور است، میتواند به تشخیص رسیده و تصمیم درمانی مناسب را اتخاذ نماید.

از جمله علل مهم تکرر ادرار که باید در شرح حال بیمار مورد توجه قرار گیرد عوارض ناشی از برخی داروهای کاهنده فشار خون مثل دیورتیک ها می‌باشد که با مکانیزم دفع ادرار موجب کاهش فشار خون می‌شوند.

سنگهای مجاری ادراری و سنگهای قسمت دیستال میزنای یا همان انتهای حالب نیز می‌توانند موجب تکرر ادرار شوند که اغلب سایر علائم همراه مثل درد پهلو ناشی از تورم کلیه یا هیدرونفروز در مورد سنگهای انسدادی حالب و یا خونریزی ادرار می‌تواند در شرح حال بیمار به اورولوژیست برای تشخیص کمک کند و سونوگرافی بعنوان یک ابزار تشخیصی رادیولوژیک در این زمینه از اهمیت زیادی برخوردار است.

حاملگی بخصوص در ماه‌های آخر بارداری که فشار رحم بزرگ حاوی جنین روی مثانه موجب کاهش حجم مفید مثانه میگردد از جمله علل بروز تکرر ادرار می‌باشد.

خشکی واژن و مجرای ادرار خصوصاً در خانم‌های مسن، گاهی می‌تواند با علایمی مثل سوزش و تکرر ادرار همراه باشد.

التهاب مخاط مثانه در بیماری خاصی بنام interstitial cystitis همراه با تکرر ادرار خواهد بود.

سرطان مثانه نیز می‌تواند موجب تکرر ادرار شود که علاوه بر سونوگرافی آزمایش سیتولوژی ادرار می‌تواند برای تشخیص کمک کننده باشد.

در افرادی که از اضطراب رنج می‌برند گاهی تکرر ادرار به عنوان بخشی از مشکلات آزاردهنده در شرح حال بیمار دیده می‌شود که اغلب صرفاً در طول بیداری است و طی خواب شبانه تکرر ادرار ندارند.

در مبتلایان به ادم محیطی مانند آنچه در نارسایی قلبی دیده می‌شود، تکرر ادرار شبانه می‌تواند ناشی از بازگشت حجم زیادی از مایع که طی روز در اندامهای تحتانی تجمع یافته به سیستم گردش خون و نهایتاً دفع آن در ادرار باشد، بخصوص که این بیماران اغلب از داروهای دیورتیک نیز طبق دستور متخصص قلب و عروق استفاده می‌کنند.

نوشیدن مایعات خیلی زیاد خصوصاً مایعات مدر مثل نوشیدنی های حاوی کافئین در آنهایی که مکرراً قهوه استفاده می‌کنند یا چای و نوشابه فراوان می‌نوشند و یا استفاده از نوشیدنی های حاوی الکل و همچنین مصرف زیاد میوه‌های آبدار و ادرارآور مثل هندوانه، نیز می‌تواند موجب تکرر ادرار شود.