در این گفتار سعی خواهیم کرد که نکاتی در رابطه با بیماری سرطان پروستات و اهمیت ارزیابی آقایان از نظر ابتلا به این بیماری را توضیح دهیم. البته اغلب آمارهای موجود در متون علمی پزشکی محصول بررسی‌های انجام شده در جوامع آمریکایی است که از سیستم آماری و ارزشیابی دقیقی برای بیماریها برخوردارند.

سرطان پروستات شایعترین سرطان احشایی در آقایان می‌باشد، بگونه‌ای که تقریباً از هر شش مرد آمریکایی یک نفر در طول عمر خود به سرطان پروستات مبتلا می‌شود و بیماری سرطان پروستات دومین علت شایع مرگ بدلیل سرطان در مردان است.

اگر شیوع کل سرطانها را در دنیا مورد ارزیابی قرار دهیم پنجمین سرطان شایع که انسان در زندگی خود ممکن است به آن مبتلا شود، سرطان پروستات می‌باشد.

سن آقایان در زمان تشخیص بیماری سرطان پروستات اغلب در دهه ششم و هفتم زندگی است و خوشبختانه بیماری سرطان پروستات در مردان زیر ۵۰ سال نادر است و حدود ۹۸ درصد از کل موارد بیماری سرطان پروستات در مردان بالاتر از ۵۰ سال تشخیص داده شده است.

خوشبختانه برای سرطان پروستات است آزمایش خون ساده‌ای وجود دارد بنام PSA ، که در کنار معاینه بالینی نقش بسزایی در تشخیص بیماری سرطان پروستات دارد، خصوصاً در مراحل اولیه این بیماری که درمان موثر و بهتری میتواند توسط اورولوژیست انجام شود.

اهمیت آزمایش خون مخصوص پروستات یا همان PSA زمانی بیشتر مشخص می‌شود که بکارگیری گسترده آزمایش مذکور  در بررسی‌ها موجب کاهش قابل توجه مرگ و میر ناشی از سرطان پروستات گردید. بگونه‌ای که در بررسی‌های انجام شده مشخص گردید با توسعه کاربرد آزمایش PSA توسط اورولوژیست ها در ارزیابی بیماران در یک دهه ابتدایی کاربرد وسیع این آزمایش، حدوداً یک سوم موارد مرگ و میر سرطان پروستات کاهش یافت، همچنین میزان قابل‌توجهی از موارد پیشرفته بیماری نیز کاسته شد.

نکته دیگری که ارزش انجام آزمایش پروستات و معاینه بالینی توسط اورولوژیست را نشان می‌دهد اینست که متأسفانه بیماری سرطان پروستات در مراحل اولیه و پیش از آنکه با تهاجم موضعی موجب ایجاد اثرات فشاری روی بافتهای مجاور یا عوارض ناشی از انتشار دوردست یا همان متاستاز شود، علایم چندانی ایجاد نمی‌کند و این اهمیت مراجعه آقایان و بررسی توسط متخصصین اورولوژی حتی در صورت عدم وجود علایم بالینی را نشان می‌دهد.

امروزه بسیاری از جراحان کلیه و مجاری ادراری بر این باورند که انجام آزمایش غربالگری یا همان اسکرین کردن مردان جهت سرطان پروستات باید برای همه آقایان سنین ۵۰ سال به بالا و در صورت وجود شرح حال این بیماری در بستگان درجه اول فرد، از سن ۴۰ سالگی به بالا انجام گردد. چراکه تشخیص دیرهنگام بیماری سرطان پروستات موجب از دست رفتن امکان استفاده از روشهای موثر درمان این بیماری مثل جراحی یا رادیوتراپی در مواردی که انتشار وسیع دوردست سلولهای سرطانی رخ داده‌اند، خواهد شد.

در صورتیکه اورولوژیست در بررسی آزمایش PSA بیمار، به مقادیر بالاتر از حد نرمال ( غیرطبیعی ) در گزارش آزمایشگاه برخورد کند و یا در معاینه بالینی به یافته غیرطبیعی در بیمار برخورد کند، اقدام تشخیصی دقیق جهت ارزیابی سلولهای بافت پروستات انجام بررسی پاتولوژی روی نمونه بافتی حاصل از بیوپسی پروستات می‌باشد. البته ذکر این نکته اهمیت دارد که مقادیر عددی آزمایش PSA در سایر مشکلات پروستات مثل عفونت‌های پروستات نیز بالا می‌رود که در موارد خاص و یا در صورت وجود سایر علائم عفونی معمولاً اورولوژیست ابتدا اقدام به درمان عفونتها با استفاده از آنتی‌بیوتیک مناسب کرده و سپس آزمایش PSA بیمار را تکرار خواهد کرد.

جراحی ، رادیوتراپی و دارو درمانی سه روش اصلی در درمان و کنترل بیماری سرطان پروستات می‌باشند، که جراح کلیه و مجاری ادراری بسته به شرایط خاص هر بیمار و میزان پیشرفته بودن بیماری در هر بیمار انتخاب خواهد کرد.

نکته جالب توجه دیگری که درباره آزمایش PSA وجود دارد اینست که حتی پس از درمان اولیه، این آزمایش نقش بسزایی در ارزیابی و کنترل وضعیت بیماری توسط اورولوژیست دارد.

دکتر مسعود هاشمی ، متخصص جراحی کلیه و مجاری ادراری ( اورولوژیست ) .