به طور کلی سنگهای کلیوی اغلب در اثر رسوب موادی که از طریق کلیه در ادرار دفع میشوند،در کلیه ایجاد شده و به مرور زمان رشد کرده و بزرگتر میشوند.

سنگهای کلیوی تا زمانی که جابجا نشوند و انسداد در مسیر عبور ادرار کلیه ها ( هیدرونفروز ) ایجاد نکنند،معمولا بدون علامت هستند.لیکن چنانچه جابجا شده و در مسیر خروجی ادرار از کلیه ها در ناحیه لگنچه کلیه و یا حالب (میزنای) قرار گیرند موجب درد و ناراحتی و خونریزی ادراری که گاها آشکار است میشوند.

متخصص اورولوژی جهت تشخیص و انتخاب روشهای درمانی مناسب از روشهای تشخیصی رادیولوژیک مثل سونوگرافی و در موارد خاص، سی تی اسکن و عکس رنگی و همچنین آزمایش خون و ادرار استفاده میکند.

عمده سنگهای کلیوی را دو نوع کلسیمی و اسید اوریکی تشکیل میدهند که موادی مثل اگزالات و فسفات به آنها باند شده و در کلیه ها رسوب میکنند،سایر سنگهای کلیوی شیوع کمتری دارند.

برای کاهش تولید سنگ در کلیه ها مهمترین نکته کاهش غلظت موادی که قابلیت رسوب در کلیه را دارند،از طریق اصلاح رژیم غذایی است،که دستیابی به این مهم از دو طریق امکان پذیر است: اصل اول نوشیدن آب و مایعات بیشتر (هرچه رنگ ادرار روشنتر باشد نشان دهنده کمتر بودن غلظت مواد در کلیه هاست). اصل دوم کاهش مصرف موادی است که قابلیت رسوب در کلیه ها را دارند (برحسب نوع سنگ، مواد حاوی کلسیم،اگزالات،اسیداوریک…) و بطور کلی میتوان گفت مصرف مقادیر زیاد گوشت قرمز بدلیل اسید اوریک فراوان و همچنین نوشابه، شکلات، قهوه، نسکافه و چای پررنگ بدلیل داشتن اگزالات فراوان و نیز نمک طعام بدلیل تبادل یونی با کلسیم در توبولهای کلیه میتوانند موجب افزایش روند سنگ سازی در کلیه ها شوند. همچنین مصرف زیاد شیرینی جات بدلیل ایجاد اسیدوز در توبولهای کلیوی روند سنگ سازی را تسریع میکند.

راهکار دیگر مصرف بیشتر موادی است که موجب کاهش رسوب و تولید سنگ در کلیه ها میشوند(مانند سیترات که به مقادیر قابل توجهی در مرکبات به خصوص لیموترش وجود دارد).

در مورد روشهای درمانی متداول در بیماری سنگ کلیه علاوه بر اصلاح رژیم غذایی که توضیح داده شد،استفاده از روشهای درمان دارویی و در صورت لزوم بکارگیری سایر اقدامات درمانی از جمله سنگ شکنی برون اندامی (ESWL) و جراحی های مختلف برای خارج سازی سنگهای کلیوی میباشد.

سنگ شکنی برون اندامی (ESWL) روشی است که در آن امواج فراصوتی توسط دستگاه روی محل قرارگیری سنگ متمرکز و تابانده میشود تا سنگ متلاشی شده و خورده های آن به مرور دفع شود.از این روش معمولا در سنگهای کلیه که سایز حدود یک تا یک و نیم سانتی متر دارند و یا سنگهای قسمت فوقانی حالب(میزنای) استفاده میشود.

روشهای جراحی سنگهای کلیه و مجاری ادراری عبارت است از جراحی باز که معمولا در مورد سنگهای بزرگ و شاخ گوزنی بکار میرود و جراحی های لاپاروسکوپی و جراحی های اندوسکوپیک شامل TUL, PCNL…میباشد که بر اساس سایز سنگ و محل قرارگیری آن در کلیه ها و یا مجاری ادراری توسط جراح کلیه و مجاری ادراری( اورولوژیست ) برای بیمار انتخاب میگردد.